సరస మధురకవి సారంగపాణి

(గత సంచిక తరువాయి)
*
అన్నమయ్య: ఎదుటనున్నాడు వీడె ఈ బాలుడు
మది తెలియవమ్మ ఏమరులోకాని
‘పరమ పురుషుడట పసులగాచెనట
సరవులెంచిన విన సంగతాయిది
హరియె తానట ముద్దులందరికీ జేసెనట
ఇర వాయనమ్మ సుద్దులేటివో’
‘వేదాల కొడయడట వెన్నల దొంగిలెనట
నాదించి నిన్నవారికి నమ్మికాయిది
అది మూల మీతడట ఆడికెల చాతలట
కాదమ్మ ఈ సుద్దులెట్టి కతలో కాని’
‘అలబ్రహ్మ తండ్రియట యశోదకు బిడ్డడట
కొలదొకరికి చెప్పకూడునా యిది
తెలిపి శ్రీ వేంకటాద్రి దేవుడనై నిలిచెనట
కలదమ్మ తనకెంతో కరుణోగాని
సారంగపాణి కీర్తన: 179
పల్లవి: ఎంత పేదవాడే వేణగోపాలు
డెంత పేదవాడే!
అను: అంత పేద పేదగాకంటే అలనాడా కుచేలుని
అటుకులకు చేసాచున - ఓ చెలులార
పండ మంచమెయుంటె - భావజ జనకుడీ
పాముపై నిద్రించునా!
అండ వేరేయుంటె - అచ్యుతుడా దనుజుని
అవని దానమడుగునా
వుండనిల్లేయుంటే పుండరీకాక్షుండు
యుదధివాసము చేసునా! ఓ చెలులార!
2.కట్టవస్తమ్రెయుంటె - కంసవైరిగోపాం - గన చీరలాశించునా!
గొట్టు బడకయుంటె - గోవిందుడీగతి - గోవుల తాగాచునా!
పొట్ట నిండితె శౌరి - పొరుగిండ్ల జొరబడి
పొంచి వెన్న మ్రుచ్చిలునా! ఓ చెలులార!
3.పరిపాటి వాహనమీ - ప్రద్యుమ్నునికే యుంటె
పక్షినెక్కి తిరుగునా!
దరి వేరే వుంటె శ్రీ -ధరుడనిశము నిజ
దాసుల పంచజేరునా!
గురియైన సాయక మాముర వైరికే యుంటె
గరికె పోచ బట్టునా - ఓ చెలులారా!
(ఈ పదము ఎం.ఎల్.ఏ. ఏడుకొండలు సినిమాలో పాడబడి ఉన్నది)
ఈ పైన రెండు పదాలు స్వామి దివ్యత్వాన్ని పొగడుతూనే ఇంకొకవైపు మానవత్వాన్ని వివరిస్తున్నాయి. రెండు పదాల్లో పద కర్తల భక్తి ఉచ్ఛస్థాయికి చేరుకుంది. ఒకసారి సామాన్య శృంగారాన్ని వర్ణించిన సారంగపాణి పై పదంలో అన్నమయ్యకు ఏ విధంగానూ తక్కువగా రాయలేదు.
క్షేత్రయ్య - సారంగపాణి
జగమెరిగిన పదకర్త క్షేత్రయ్య. పదము అంటే శృంగార పదమని క్షేత్రయ్య నుంచే మొదలైంది. ఇతను 4వేలకు పైగా పదములు రాశాడట. కానీ అందులో పదవ శాతం మాత్రమే నేడు లభిస్తున్నవి. సారంగపాణికి, క్షేత్రయ్యకి భాష, భావము, కాలము, మకుటములో ఎంతో సామ్యము ఉంది. క్షేత్రయ్య క్రీ.శ.1600-1660 జీవించి ఉంటే సారంగపాణి క్రీ.శ.1750-1850 జీవించి ఉన్నారు. సారంగపాణి 400లకు పైగా పదములు రచించినా, నేడు కేవలం 206 పదములు లభించినవి. క్షేత్రయ్య ‘మువ్వగోపాల’ మకుటముతో పదములు రచించితే, సారంగపాణి ‘వేణుగోపాల’ మకుటముతో పదములు రచించాడు. సారంగపాణి పదములు ప్రథమంగా క్రీ.శ.1810 ప్రాంతంలో కార్వేటి నగర రాజులు ముద్రించారు. క్షేత్రయ్య పదములు ప్రథమంగా వావిళ్ల రామస్వామి శాస్త్రుల వారు 1950లో ముద్రించారు. మరి గాయకుల పొరపాటో, సేకరించిన వారి పొరపాటో, నకలు చేసిన వారి పొరపాటో తెలియదు కానీ కొన్ని పదములు క్షేత్రయ్య పదముల గ్రంథములోను, సారంగపాణి పదముల గ్రంథములోనూ కనిపిస్తున్నవి. అవే పదములు క్షేత్రయ్య పదములందరు ‘మువ్వగోపాల’ ముద్రతో కనిపిస్తే, సారంగపాణి పదములందు ‘వేణుగోపాల’ ముద్రతో కనిపిస్తాయి. మరి వీటిని ఎవరు రచించారు? సారంగపాణియా? క్షేత్రయ్యా? కాలమే తేల్చి చెప్పాలి. ఆ ఆరు పదములు ఈ క్రింది విధముగా ఉన్నాయి.
1.ఇంటికి రానిచ్చేనా..
సారంగపాణి పదములు - 39వ పదము, పుట.28, 29
క్షేత్రయ్య పదములు - పుట.30, 31
2.అక్కరలేని కాపురమాయె
సారంగపాణి పదములు - 54వ పదము, పుట.41
క్షేత్రయ్య పదములు - 6వ పదము, పుట.67
3.ఇంత మోహమేమిరా..
సారంగపాణి పదములు - 33వ పదము, పుట.23
క్షేత్రయ్య పదములు - 37వ పదము, పుట.41
4.తెలిసె నీనెనరు మంచివాడవు...
సారంగపాణి పదములు - 43వ పదము, పుట.31,32
క్షేత్రయ్య పదములు - 31వ పదము, పుట.35,36
5.తన చిత్తము వచ్చినటుల దయవచ్చీని
సారంగపాణి పదములు - 55వ పదము, పుట.42
క్షేత్రయ్య పదములు - 46వ పదము, పుట.52,53
6.ఇచ్చిన మంచిదెవాడలబోవు..
సారంగపాణి పదములు - 39వ పదము, పుట.46
క్షేత్రయ్య పదములు - 66వ పదము, పుట.73,74