భిల్ల దంపతులు
పూర్వం కైలాస పర్వతానికి దగ్గరలోని ఓ అరణ్యంలో ఆహుకుడు, ఆహుకి అనే భిల్ల దంపతులు నివసించేవారు. భర్త తెచ్చిన కందమూలాలూ, పుట్టె తేనె, వెదురు బియ్యమ్ఱుతో శివ పూజలు చేస్తూ మాంసాదులు వండి అతిథి సత్కారాలు చేస్తూండే భిల్లాంగననూ, ఏ పని చేస్తున్నా శివుడినే ధ్యానిస్తూ ఉండే భిల్లుడినీ పార్వతీ పరమేశ్వరులు పరీక్షించదలిచారు.

నీల ‘కం’ధరుడు
దేవ దానవులు అమృతం కోసం క్షీర సముద్రాన్ని చిలుకుతూండగా అంతకంటే ముందు ‘హాలాహలం’ అనబడే విషము ఉద్భవించింది. భుగభుగ పొగలతో, భయంకర విస్ఫోటనలతో ఆ దావానలం నుండి ఆవిర్భవించిన జ్వాలలకి లోకాలు అట్టుడికి పోయి, ఊపిరాడక తల్లడిల్లాయి.
ఆ సమయాన దేవతలు బ్రహ్మతో సహా కైలాసానికి పరువెత్తి వెళ్ళి ఈశ్వరుడిని ప్రార్థించారు.

నీవు కాశీలో మరణించే భక్తుల కుడి చెవిలో అవసాన దశలో దానిని ఊదుతూ వారికి ఉత్తమ గతులు సిద్ధింపజేయి’’ అని అతడిని దీవించాడు. బ్రహ్మ హత్యా పాతకాన్ని ఉద్దేశించి,
‘‘ఓ పాతకమా! కాశీకి చేరిన వెంటనే కాలభైరవుడిని వదలిన సూచనగా భస్మాన్ని రాల్చి నీవు వెనువెంటనే ఎక్కడ దుర్మార్గులూ, నాస్తికులూ, జూదరులూ, త్రాగుబోతులూ, కసాయి వాళ్ళూ చరిస్తూ ఉంటారో ఆ స్థానాలకి వెళ్ళి వసించు’’ అని ఆజ్ఞాపించాడు.

మార్కండేయుడు మహాభక్తుడు. మరుద్వతీ, మృకండ దంపతులకు లేక లేక శివ వర ప్రసాదిగా జన్మించిన ఇతడు తాను అల్పాయుష్కుడనని తెలుసుకుని, నారద మహర్షి సలహా మేరకు గోదావరీ తీరానున్న రాజరాజేశ్వరీ సోమసుందరులను ఆరాధించి యమ పాశాన్నుంచి తప్పించుకోగలిగాడు. పరమ భక్తితో శివుడిని ఆరాధించి ఆయనచే ఏడు కల్పాల ఆయువును వర ప్రసాదంగా పొందినవాడాయన.