సముద్రమంత విశాలమైన తెలుగు సాహిత్యంలో నిజానికి ఎందరు సాహితీమూర్తులు, వారు సృష్టించిన ఎన్ని అద్భుతమైన పాత్రలు లేవు? కాని చటుక్కున మన మనసులో మెదిలే పాత్రలు మాత్రం కొనే్న. గురజాడ వారి గిరీశం, పానుగంటి వారి జంఘాల శాస్ర్తీ, మొక్కపాటి వారి పార్వతీం.. ఇలా! అలాంటి పాత్రల కోవకు చెందినదే చిలకమర్తివారు సృష్టించిన గణపతి పాత్ర!

మాతృమందిరంలోని గోరక్షణ లాంటిదే 1935లో విశ్వనాథ సత్యనారాయణగారు రచించిన వేయిపడగలులో గోచరిస్తుంది. అలాగే భోగం స్ర్తిల తొలినాటి గౌరవం గూర్చి రెండు నవలలు ప్రస్తావించాయి. జాషువా గారి గబ్బిలంలోని ప్రథమ పద్యంలాగానే ముత్యాలు జీవితం అభివర్ణింపబడింది.

మనం కూడా ఈ నవల చదివాక మాతృమందిరం లాంటి మందిరం ఎక్కడన్నా వుంటుందా అనుకుంటాం. అనుకుంటే అది చాలా సహజమైన సందేహం. ఉంటే బాగుండును గదా అని కూడా అనుకుంటాం. అది కూడా చాలా సహజమైన ఆకాంక్ష. కాని అలాంటి ప్రపంచం ఉంటే బాగుండును గదా అని మనకు అనిపింపజేయడంలోనే కవులు తాము సాధించవలసిన ప్రయోజనాన్ని సాధిస్తారు. ఈ విషయాన్ని కొంత వివరంగా చూద్దాం.

రాజరత్నం అక్క నాగమణి. ఆమె సలహాతో భార్య అనసూయను అగౌరవం చేసి, గర్భవతి అని కూడా చూడకుండా ఇంట్లోంచి వెళ్లగొడతాడు వెంకటేశ్వరరావు. రాజమండ్రిలో గోపాలరావు నడిపే విలాస భవనంలో ఎందరో స్ర్తిలమధ్య జూదం ఆడుతూ వెంకటేశ్వరరావు యావదాస్తీ కోల్పోతాడు. తిండికి జరగదు. పశ్చాత్తాపం చెంది భార్యను వెతుక్కుంటూ వస్తాడు.